Sumarmorgunn

Ég geng átta ára á eftir honum niður stigannn. Hann byrjar að syngja í honum miðjum, “Til eru fræ”. Niður á gólfið, gegn um gamla eldhúsið inn í gamla búrið þar sem gúmískórnir eru. Ég hoppa í mína nr. 8 hans eru í “stórunúmerunum”. Og hann smýgur í vinstri svo þann hægri, tvístappar fætinum en verður loks að bregða vísifingri snöggt um hælinn og létt stapp í gólfið og fram skórinn situr.
“Ööööþemm”!
Hann dregur nú loft með hægum stíganda upp í hægri nös, svo aftur með samsíða munnvik og gerningurinn endar í sambiti augntannana. “Hjúndurinn” er eins og ávallt að falla í öngvit af spenningi notar tækifærið og nær fram umtalsverðrii slökun með því að smjúga fyrirhafnalaust út um leið og næg rifa myndast milli stafs og hurðar.
“Og lítil börn, sem aldrei verða menn”.
Hér stöðva ég eftirförina geng að skilvindunni og styð vísifingri á lofttúðuna svo á öxulinn á sveifinni og horfi á bak honum með hægra auganu gegnum glerið sem er tvöfalt skargler. Miðið er skör í glerinu, buxnavasinn, þaðan sjónhending í heimreiðina.
Mig kennir því litlu börnin sem aldrei urðu menn er litli bróðir minn niður kirkjugarði sem dó, litli bróðir minn sem er alger andstæða mannsinns hinu megin við bylgjað glerið, sem er eilífur og mun aldriei deyja. Hann hverfur niður brattann og ég snarast í dyrnar og horfi á Töfluteiginn í Brekkufjallinu. Töfluteigurinn er hæstur og breiðastur með kletti efst. Þessi teigur er pabbi. Eilífur, í miðju, og yfir öllu hinum teigunum sem eru raunverulega fólkið á Brekku. Ég hef samt aldrei verið fullsáttur hve Helga frænda var skammtaður stór teigur miðað við að hann var ógiftur og mjög grannur maður. Þessi teigur bara glottir sigurglotti við mér í þottahúsdyrunum og lyftir vinstri augabrún í fullkomnu háði. Svona er Helgi þrátt fyrir allt undir niðri, þrátt fyrir að fá sér aldrei nema einusinni á diskinn og eina ausu af graut og sparar útákastið og svo einn sykurmola með kaffinu á eftir. Þarna í fjallinu sýnir hann sitt rétta eðli og ætlar sér áræðanalega að ráða yfir pabba líka eins og okkur þegar mamma og pabbi skreppa í kauffstað. Ég gríp fyrir hægra augað og flissa að heimskulegum plönum Helga. Þessi maður sem kom fljúgandi fyrir hornið um daginn til að hremma mig í háttinn og ég þurfti ekki annað en að sveigja mig á hlaupunum til hann gripi í tómt Að hann ætli sér að ráða yfir pabba er fáránleg hugmynd. Ég passaði mig að hlaupa nógu stutt að hann freistist til að gera aðra tilraun. En hann sendi mér bara tóninn og jós skömmum yfir hundinn sem hann kallaði Vask, en hét auðvita Kátur. Helgi hafði sex tugi umfram mig og hafði lifað urmul hunda alla öldina sem hétu hitt og þetta. Kátur hélt að skammirnar stöfuðu af fénu í túninu og rauk í lamféð og Helgi var enn æstari út af öllu saman og steitti hnefa á eftir “Trygg” og staðhæfði við “Trygg” að ég hefði sigað honum í lamféð. Þessi fullyrðing stóðst bara alls ekki. Þó Kátur hefði litið á mig út af skömmunum í Helga og ég nikkaði hundinn sem tók þegar til fótanna gat Helgi ekki fullyrt að ég hefði “sigað” hundinum, þar að auki sem hann gat ekki hafa tekið eftir örfínni höfuðhreyfingu sem ekki er á færi annara en hunda að sjá meðan hann jós sér yfur hundinn.
Ég stekk út á hlaðið tek vinkilbeyju til vinstri, snar sný við tek nokkur löng skerf og bremsa með tilheyrandi hljóði. Slökunin sem hundurinn hafði náð hverfur honum algerlega. Það er komið að "Því" að hans mati og hann er tilbúinn. Ég stoppa og hlusta á suðið. Suðið á sumrin er allt að fjórum tónum neðar en á veturnar, og svo aftur einum tóni neðar úr Hraunshorninu. Það er rangt sem haldið er fram að ég hafi sagt að Hraunshornið megi ekki suða. Það má alveg suða og er aðallega útaf því að það er svo hógvært í suði sínu og svo er þetta fjallið hans Halla sem alltaf stendur með mér gegn eldri bræðrunum mínum.
“Réttu mér hamarinn og tvær tretommur”. Hann var að laga grind, tútomma var minnsti naglinn sem hann negldi. Hann reisir grindina bindur hana við jötubandið með fiskilínu sem er svo fast reyrð að engin slaki verður á línunni þó féð liggi utan í henni vikum saman. Ég hafði mikla andstyggð á þessu, það vissi á að ég þyrfti að taka þátt verkum búsins sem mér fannst ávallt út í hött út frá verkfræðilegum sjónarmiðum. Standa fyrir fé, reka fé til hægri, reka fé til vinstri. Standa eins og fáviti, og ég stóð eins og fáviti með hendur í vasa og ein ærin stökk yfir höfuðið á mér. Helvítis rollan mátti fara til “andskotans” sagði ég. Pabbi kallaði úr hinu horninu á réttinni og bauðst til að negla hendurnar á mér fastar í buxnavasanna. Ég fór sótti hamarinn og nokkrar fírtommur og færið honum. Hann þreif af mér hamarinn og kastaði honum tuttugu og fimm metra leið inn um op sem var 40x70 cm. Svo var það búið. Tuttugu árum seinna á septemberkvöldi gengum við án nytsemi fram Brekkudal. Himinn var svartur, jörðin var svört, það var hljóð, það var blinds manns sýn. Við gengum þessa erindisleysu fullum gönguhraða. Hann strýkur annað slagið niður hendi í gróðurinn og veit nákvæmlega hvar við erum.

Ekki löngu síðar opna ég dyrnar á innsta herberginu á deild 13 á Landspítalanum. Hann liggur opinmynntur í rúminu.
Nár.
Andartak líður og ég átta mig hvað gerst hefur. Ég næstum hló upphátt og hugsa: “Haha þetta mun nú ekki standa lengi”! Ekkert gat haggað trú minni á elífð þessa manns og sú trú stendur enn þó ég hafi borið hann til moldar og grafið í jörðu með eigin höndum. Enn hljómar strengurinn óhrökkvinn í brjósti mér frá furðulegum dögum.

Hann er nítíu og átta í dag.

Ekkert Smáræði

Hann stendur við neðstu tröppu stigans með fornan bangsa frænda sinna undir vinstri hendi stingur þumli hægri handar í síðuna horfir uppá mig og bíður. Við skulum labba, segi ég og hann byrjar að ganga upp stigann og ég á eftir uppí herbergi. Ég opna og við göngum inn. Hann klifrar uppí koddamegin leggst í afarúm og ég við hliðina. Við notum lítið texta. Svo liggjum við og horfum upp í súðina. Að horfa upp í óheflaða súð er undirstaða norrænnar listar. Táknsæisstefnan og expressionisminn, eða sjónrænt tungumál tilfinninganna varð til af því að Edvard Munch svaf undir súð þegar hann var lítill strákur í Noregi. Kvistirnir í súðinni eru ekki lengur lifandi fyrir mér en hjá fjögurra ára strák eru þeir allir lifandi fólk, mismunandi fólk sem hefur átt sín örlög og meiningu. Þeir líkjast sumir fígúrunum í tölvunni en eru þó mun yfirvegaðra og raunverulegra fólk. Samt er veruleiki þeirra sjálfstæður og hver kvistur sérstök veröld útaf fyrir sig en mynda samt sameiginlega veröld í vitund sjáandans. Hann sest varlega upp setur vísifingur hægri handar inn í gat í súðinni þar sem vantar kvist, þreifar vandlega allan hringinn dregur fingurinn svo út og horfir í gatið drjúga stund. Hann prófar að taka fyrir augað sem snýr fjær mér – en það gerir ekkert annað en að staðfesta þá sýn sem hann sá með báðum. Hann ályktar að þetta gat sé opinn munnur sem segi ooooooooo og engin sérstök veröld eða heimur sé á bak við gatið. Og þó, hver er megnugur að fullyrða það? Hann er ekki viss en lætur gott heita, maður verður að lifa með óvissu. Hann veltir nú fyrir sér hvað þessi einstaklingur heiti. Hann heitir Oi. Hann lítur á mig og leggst á koddann. Málið er nefnilega að þetta er leyndarmál, það má enginn vita að hann sé skyggn á þetta fólk í súðinni og bitanum. Hann veit að hlutverk sjáandans er að leiða hinn blinda og þegja um að skuggamyndirnar á hellisveggnum eru ekki frummyndirnar. Það er til dæmis trúnaðarmál að kvisturinn neðarlega í bitanum er fatlaður, andlitið er svo rosalega skakkt að hann á mjög erfitt að koma frá sér hljóði. Það korrar í hálsinum á honum. Hann hefur sérstaka samúð með þessum kvisti og finnst að fólk ætti ekki að sneyða að honum heldur leggja honum gott til. Hann heitir Skrolli. Hann veit fyrir víst að Skrolli hefur mátt þola ranglæti. Það var um daginn að kona kom í heimsókn til mömmu. Þær sátu við borðstofuborðið og vóru að spjalla þegar konan hallar sér fram lætur framhandlegginn skella í borðið og segir: “Fólk hugsar sko ekki áður en það talar og það gerir sér enga grein fyrir hvað það lætur út úr sér” !!!. Vanalega heyrði hann bara óm þegar fólk var að tala, en --hann snarstoppaði. Vissi hún um kvistina? Hann hafði sérstaklega Skrolla í huga. Hann ákvað að láta sem ekkert væri og láta nýja hákarlinn halda fluginu áfram, þó með þeirri breyttu flugáætlun að hann lét hann fljúga fyrir aftan konuna. Hann horfði á hákallinn hélt fyrir annað augað og lét hann bera sjónhendingu í herðasaum skyrtunnar sem konan klæddist. Þetta var ekki vandalaust flug þar sem konan var talsvert á iði og svo hitt að saumarnir tóku tvær niðurdýfur sitt hvoru megin á herðunum. Þetta gaf rúman tíma fyrir vissu um að það var ekki út af framkomu fólks við Skrolla sem konan var svona æst. Hún minntist ekki orði á kvistina í súðinni. Þetta var svolítill léttir en hvað vita hinir fullorðnu um veröld fjögurra ára stráka, sennilega ekki mikið. Í trausti þess rís hann nú aftur upp til að skoða betur kjaftinn á Spúa. Spúi var bókstaflega með muninn út við eyra. Hann stingur nöglinni varlega í sprunguna sem myndar kjaftinn, og jú, þetta er ofboðslegra en það sýndist frá koddanum. Til að villa um fyrir mér gerir hann nokkrar veifur út í loftið sem þýða ekki neitt. Hinu megin við bitann er sérstakur kvistur sem er stærri en aðrir kvistir. Hann er með stórt auga hægra megin en vinstra augað er hérumbil alveg lokað. Hann dregur líka vinstra munnvikið dálítið til hliðar. Hann á mjög erfitt með að standast auglit þessa kvists, hann er einhvern veginn svo spaugsamur eða stríðinn, er að blikka hann eins og þeir eigi eitthvert alveg sérstakt leyndarmál saman. Hann veit ekki til að þeir eigi neitt leyndarmál og varla hægt að segja að þeir þekkist neitt sérstaklega. Það er því alltaf nokkuð kvíðaefni hvernig skuli taka á málinu þegar hann fer í afarúm. Hann hafði prófað þegar amma fór upp með honum að leggjast strax á fjóra fætur og skríða meðfram rúminu uns kvistur þessi var úr sjónmáli fara svo uppí rúmið koddamegin. Amma hafði ekkert skilið í þessum tiktúrum hans eins og ekki kæmi til greina að hann væri að gá að kettinum eða bara að sýna bangsa undir rúm. Fullorðið fólk skilur ekki neitt. Nú var hann kominn uppá lag með að láta afa opna hurðina og flýta sér að vera við hliðina á honum þannig að kvisturinn gat aldrei gefið honum þessa leiðinlegu augnsendingu sem olli honum svona mikilli blygðun. En—var þetta ekki óheiðarleg framkoma gagnvar þessum kvisti sem hét ekki neitt? Jú, það var ekki hægt að neita því. Það kom upp í honum nokkur samúð þegar hann var laus undan augliti hans. En það gat enginn fullyrt að hann ætti sök á því, það var alls ekki honum að kenna að þessi kvistur hafði tekið sér bólfestu einmitt þarna, kannski fyrstur allra. Hann liggur nú góða stund horfir bara á hvítmálaða hilluna og hugleiðir þennan hnút sem hann er kominn í. Það verður úr að hann sest upp heldur til öryggis bangsanum í vinstri og réttir fram hægri hendi framyfir bitann þannig að NN-kvistur ætti að sjá handabakið. Hann var ákveðinn í að sýna ekki lófann, þessi kveðja varð að duga handa NN. Þannig er réttlætið, það er ekki á færi eins fjögurra ára stráks að bera allt réttlæti heimsins sama hve mikið sem hann þráir það. Sumir teljast heppnir að fá ekkert alla æfi nema viðleitni, maður verður líka að hugsa um sjálfan sig það bara verður ekki hjá því komist. Þetta róaði huga Sigurðar Hrafns til að geta lagst á koddann með nógu hreina samvisku til að gera greinaskil í hugsun sinni. Hann dregur andann snöggt varpar honum jafnskjótt sveigir höfuðið aftur á koddanum og heldur um hinn margnotaða bangsa.

Matartími í Bragganum 1974

Hann tók stóran smók dró hann ofaní sig og mælti: “Ég sagði á fundinum í sumar að vargurinn færi strax í þetta ef það væri ekki urðað jafnóðum". Þessi aðferð, að tala meðan reyknum var andað frá var ekki á færi nema örfárra manna og kostaði mikið öryggi og vel grundvallaða vissu, bæði almenna og sértæka um það málefni sem um var rætt. Minni menn höfðu hvað eftir annað reynt þessa aðferð en klikkað á að grundvalla málið sem endaði á að þeir tóku sér til höfuðs boruðu í augnkrók og blésu að lokum reyknum hóstandi út. Hann drap í síkarettunni til merkis að umræðu málsins væri lokið af hans hálfu, rak út tungubroddinn myndaði yfirþrýsting í munnholinu og tvítók tunguna inn með smellum til að kasta tóbaki úr síkarettunni sem sat á neðri vör, hreinsaði leifar af reyknum út um nasirnar dró aftur loft og strekkti á hálsvöðva þannig að hægra munnvik gekk aftur. Þetta gerðist á leifturhraða. Ég mat stöðuna þannig að rétt væri að snúa talinu að þeim fyrir sunnan. Hvort ég ætti að taka einstaka ráðherra fyrir, ríkisstjórnina sem heild eða forseta Alþýðusambandsins blasti ekki við svo ég valdi Vilmund Gylfason sem allbreið samstaða hafði náðst um að væri rakið fífl. Vilmundur hafði boðið sig fram fyrir Alþýðuflokkinn í Vestfjarðakjördæmi, þetta varð hin mesta sneypuför. Vegagerðarmenn neituðu að slétt úr hlössum sínum svo hann kæmist leiðar sinnar, bændur hótuðu að sleppa graðnautum, útgerðamenn buðu drekkingu, verkafólk bindingu við kaga og sjómenn við siglutré. Menn bræktu að honum að spillingin væri mest fyrir sunnan, að það væri stjórnarskrá í landinu, að hann væri á móti bændunum, að hann hefði aldrei migið í saltan sjó, kölluðu hann Orðhvat og hröktu hann í orðum á allavegu án þess að falla verk úr hendi eða taka út úr sér nagla við smíðar á meðan. Hér þurftu menn lán, gerfitennur, styrki og vegabætur. Ég var kominn með vel mótaða fullyrðingu um Vilmund þegar bóndi innan úr firði hefur mál sitt og urðu þá aðrir menn að þegja. Hann hafði þann háttinn á að loknum málsverði greip hann dagblað og hóf óbeðinn upplestur úr blaðinu. Texti blaðanna laut mjög í lægra haldi fyrir athugasemdum hans sjálfs. Hann stóð ávallt upp og setti stígvélaðann fótinn upp á stól stóð í hinn og þrumaði hásri röddu um stjórnmálaástandið. Af nægu var að taka þar sem þetta var þingrofshaustið. Hann hafði lengi verið grunaður um að vera ekki framsóknarmaður og töldu sumir það víst og miðuðu við afskipti hans af málefnum ungmennafélaganna. Fljótlega fór svo að vegna framígripa matargesta varð hann að leggja frá sér blaðið og einbeita sér að andsvörum, stóð hann þá í báðar. Bóndi þessi var skotmaður í sláturstíðinni og ég var blóðgari sautján ára gamall og stúlkan sem hrærði í blóðinu var sextán, bar ég mjög hvolpana út af stúlkunni og öðrum stúlkum sláturhússins. Féð var rekið fram til skotmanns og stóð hann í meters hæð frá gólfi. Af þessum palli hélt hann áfram að halda ávörp sín sem færðust í aukana eftir hádegið. Fyrirrennari hans var ávallt mættur uppúr hádegi til að segja til um hvernig best væri að bera sig að, annar fastur gestur var sá sem sótti hausana. Enginn vissi til þess að þessir tveir hefðu nokkurn tíma strokið mönnum meðhæris. "Þetta er komið gott Nonni minn" sagði eldri skotmaðurinn þegar borðið var fullt af dilkum og sá mjög í hvítuna, hann horfði mjög ásakandi á mig. Þessi fyrrverandi skotmaður hafði þannig útlit að hann hefði getað orði miljóner sem ljósmyndafyrirsæta en mér vitandi er ekki til ljósmynd af honum. Hann gekk uppá pall til skotmannsins og gestgjafinn opnaði skápinn tók út flösku í búnum poka sem þeir supu báðir af og töluðu blíðlega hvor til annars í lágum hljóðum. Ræðuhaldari stingur flöskunni aftur í skápinn og fyrverandi skotmaður horfir á mig yfir hendi sína þar sem hann þurrkar veitta veig af vörum. Það var morð í augum hans að mér virtist en ég bara glotti framan í hann. Nú gengur hann af palli niður á gólf og er rétt komin út þegar skotmaður kallar á eftir honum : "Hvenær heldur að þeir komi" ? "Það er ómögulegt að segja Nonni minn!!" svara ég hátt og snjallt með röddu fyrrverandi skotmanns og snýti mér eins og hann að og lét nokkur aukahljóð fylgja til að undirstrika túlkunina. Viðstaddir frusu. Samkvæmt órofinni hefð sem var ígildi laga á norðanverðum vestfjörðum lá strangt bann við að herma eftir manni fyrir framan skyldari ættingja en í fjórða lið og mægðra í þriðja. Eldri bróðir minn sem ók líkbörunum á milli húsa hafði gengið um hús og hlöð í líki og með rödd texta og látbragð allflestra bænda fjarðarins og kalla eyrarinnar svo mér fannst ekki ofbrátt að ég líkti opinberlega eftir einum þeirra. Köllunum í hausaskúrnum þótti þessi spjátrungur, sem var þarna að hefja atvinnuferil sinn, með ólíkindum og ræddu sín á milli hvað gengi að honum eða hvað honum gengi til. Afi sem var einn af hausaköllunum svaraði öngu, hann átti bæði konu og börn sem gleyptu eftir þó innan ramma laganna. Einn hausakallinn með contratenórrödd og slaka neðri vör nýtti allar pásur til að fara út úr skúrnum að fylgjast með þessum ólíkindum. Hann hafði unnið ár eftir ár við hausaklippingar og var nefndur Hausi okkar á milli. Þar kom að hann gat raunverulega stöðvað þennan dótturson vinnufélaga síns, tekur um axlir hans nær augnsambandi og spyr : "Reykir þú hassí" !!!!!!? Hann var umsvifalaust nefndur upp og heitir ……………….Hassí.

1976

Alltaf hafði Hemmi-Króna betur, sama þótt hann fengi bara þriðjung af tíkallinum þá náði hann að snúa honum af mér. Ég varð að gera eitthvað í málinu. Og á mánudagsmorgni var ég ráðinn í aðferðinni. Ég tek tvo tíkalla úr símasjóðsskálinni frá kallinum sem ég leigi hjá og sting þeim á mig fer svo í Iðnskólann. Fyrir hádegi erum við á þjöl að raspa til hamarshaus. Mér þótti þetta leiðninlegur starfi en var þó alltaf með þeim efstu í umsögn kennaranna. Kennarinn fræddi okkur um að á Spáni gengju vændiskonur á milli rúma á spítölum og fróuðu karlsjúklingum uns þeim yrði sáðfall. Þessi lækningaaðferð vakti engan áhuga hjá piltum bekkjarins og féllu frekari umræður um málið niður. Þó hugsaði ég hvað yrði um vændiskonur þessar þegar FRAB mundi sigra Franco. Ari Trausti kommúnískur gúrú minn kenndi mér að Lenín hefði byrjað á að láta skjóta allar vændiskonur í Moskvu eftir að hann náði Vetrarhöll keisarans á sitt vald. Og nú var komin hádegismatur.

Fékk ég mér tartalettur án þess að kaupa drykk fyrir illa fengnu tíkallana.

 Ég sagði bekkjarfélögum mínum yfir borðum frá því að ég hefði lent í perra í gærkveldi. Hann hefði rennt uppað strætóskýlinu og spurt hvað klukkan væri. Hálf níu, seg ég. Fyrir einskæra tilviljun var hann á leið niður í bæ þar sem ég ætlaði að taka tvistinn upp í Sólheima. Önnur tilviljun. Haldið að kommekki í ljós gengt Hljómskálanum að hann á líka leið upp í Sólheima. Þetta var alveg  kjörin tilviljun og aka mér í leiðinni. Hann var nýbúinn að fá bílinn af verkstæði og var síst að skilja í að hanskahólfið var fullt af klámblöðum. Því til sönnunar bíður hann mér að skoða. Ég sé að þetta eru svona spássíulaus klámmyndablöð af því tagi sem við Kristjón stálum af  blaðasala sex árum fyrr. Hann tekur nú upp rafmagnslukt og lýsir upp blöðin meðan hann ekur. Hann kunni góð skil á myndum þessum gaf  lýsingu hvað væri að gerast og leitaðist við að gera atburðarás myndanna lifandi fyrir mér. Ekki var laust við að hann styndi í lok hverrar setningar. Ég eins og áður hafði öngvan áhuga og setti blöðin aftur í hanskahólfið og lokaði. Við vórum komnir uppá Suðurlandsbraut þegar hann spyr mig "í hvorri skálminni ég láti hann liggja".

Þetta hafði ég bara aldrei hugsað út í svo nú kom vasaljósið sér vel. Hann lýsir upp klofið á mér og telur hann "liggja í hægri skálm". Þessi rannsókn kostaði að athyglin beindist mjög frá akstrinum og var bifreiðin komin á vinstri vegarhelming er ég greip í stýrishjólið og bjargaði árekstri. Sagði ég að nú vildi ég heim eins og hann hefði lofað og varð hann við því. Hann bíður þó brennivín heima en ég vill ekki brennivín og ítreka með dökkum barýtón að ég vilji heim. Þegar heim var komið vill hann þreifa til staðfestingar. Ég slæ á hægri hendi hans með þeirri vinstri svo þreifingarhönd hans lendir með púlsinn á gírstönginni. Þetta var nokkuð högg og hann æjaði. Hef ég upp þá hægri og býst til að slá láti hann ekki af rannsókn sinni.

Nú nú! Allur bekkurinn spyr í kór: "Var hann á rauðum volkswagen"?

Áratugum seinna verður illræmt að maður þessi hafi með spánskri aðferð gengið óumbeðið á milli sjúkrabeða með þeim brigðum þó að hans var sáðfallið en ekki sjúklingsins.

Eftir matinn, í logsuðutímanum, sýð ég handfang á báða tíkallana lýkur svo skóladegi og gerður stanz á brúnni við inngang skólans. Samveran þar byrjar á sígarettu, eldur er fengin hjá félaga með mikilli grettu og hliðarfettu og sígarettuhöndin látin falla alveg magnvana með síðu eftir fyrsta smók. Upphefst nú graðkurr sem magnast í takti við fliss og fettur hárgreiðslustúlknanna sem standa gengt okkur í ákaflega aðskornum fötum. Ég kalla athugasemd og ein stúlkan flissar beygir sig fram svo aftur og lyftir vinstra fæti upp með hnébeygju eins og hún sé að verjast þvagmissi. Mér verður einhverra hluta starsýnt á læri rass og maga hennar. Stöllur hennar svara og flissið magnast sem aftur gera illa rökstudd graðhljóð okkar megin almennari. Þeim er beint að stúlkunum. Þessi athöfn var vegna yfirvofandi dauða. Guði hafði mistekist að skapa verur sem lifað gátu til eilífðar hér á Jörðu svo honum datt ekkert betra ráð í hug en að láta verur þessar fjölguðu sér með æxlun í stað þeirra sem dóu, allavega til bráðabyrgða. Er það hreyfiafl allra hluta síðan.

Þau börn sem þetta unga fólk sló undir með hita og svita við þröngar aðstæður í  Reykjavíkur basla nú við skuldir og eiga sum nú dætur og syni sem eru byrjuð að flissa og hrópa vegna Hræsvelgs.

En ég ætlaði að prófa tíkallinn á Hemma-krónu. Vandinn var að Hemmi hélt sig á Laugaveginum og ég ætlaði að fara í mótmælagöngu sem átti að ganga frá Hljómskálanum og út á Lækjartorg. Mótmæla átti Franco, endurskoðunarsinnum í kommunistahreyfingunni og aðstöðu Bandaríkjastjórnar á Miðnesheiði, líka átti að hvetja kaffibændur á Suðurlandi til að sameinast. Þegar á Lækjatorg væri komið átti að hrópa vígorð gegn þeim sömu einnig átti að hrópa hvatningaorð til skæruliða ss. FRAB, IRA, RAF, PLO og bænda í Suður-Ameríku. Síðan skyldi gengið til lestrar á lofti húss sem Humarhúsið er núna og ræða til mergjar hvað öreigi væri. Var það framhaldsskilgreining frá vikunni áður. (Ég skýt því inn að síðar frétti ég að fámenni hefði verið í þessari göngu. Náði tala göngumanna ekki helmingi af fjölda nasista sem héldu skotæfingu á Þingvöllum fjörtíu árum áður, meira að segja í búningum þó skort hafi áskilin stígvél. En hverju breytir það þegar hugsjónaeldur lifir í ungum brjóstum hvort stóra skrefið er stigið fram á vaðstígvéluðum fæti eða berum)

Færi ég í þessa göngu yrði krónusnúningurinn ekki prófaður á Hemma. Ég ákveð því að finna Hemma og taka frekar mótmælagöngu framhaldsskólanema sem átti að fara niður Laugaveg.

Hemmi er á sínum stað. Rétti ég honum tíkallinn og gef honum tvo þriðju. Hann tekur þegar að snúa og toga, þó hann hafi undirtökin gengur honum ekkert og þótti þetta frá líkindum miðað við úrslit síðustu viku. Þessum ójafna og óheiðarlega leik líkur með því að ég stakk á mig tíkallinum. En Hemmi var ekki hættur. Hann sagði að raunverulega hafi Guð ætlað sér þennan sérstaka pening og láti ég ekki peninginn af hendi muni það koma niður á mér þó seinna væri. Nú var ég kominn í vanda sem ég hafði ekki reiknað með, ég átti bara þessa tvo ásoðnu tíkalla og allt kæmist upp færi ég að vilja Guðs í málinu. Í staðinn biðst ég til að ítreka við skólafélaga minn loforð um þykka úlpu sem hann hafði heitið Hemma fyrir áramót. Féllst Hemmi á það. Mótmælagangan er á leiðinni og handsala ég loforðið við Hemma og fer í gönguna.

Farið var með ópum niður Laugaveg og alla leið að Alþingishúsinu og kallað á þingheim. Eftir stutta stund kemur Mattías Mattíssen fjármálaráðherra út og foringjar vilja afhenda honum bók. Matti jórtrar tiiggigúmí tekur sposkur við bókinni og flettir, hann flettir svo hlægjandi bókinni framan í mótmælendur og reynist þetta hvítbók án ritaðs mál. Honum er tilkynnt að bókin geymi aðalnámskrá framhaldsskólanna.

Ég er kominn heim um sexleitið og finn strax að eitthvað er að hjá leigusalanum. Tuttugu kall!!  Hann fattar það djöfulinn ekki, leigan er greidd svo hvað getur amað að?

Ég fer inn í eldhús og fæ mér kaldar fiskibollur sem Sigga frænka gaf mér en sleppi kartöflunum vegna andans í loftinnu. Þær vóru hlutur karlsins á móti bollunum í gærkveldi. Ég finn að hann stendur fyrir aftan mig og nú leggur hann símreikning á borðið fyrir framan diskinn og styður báðum höndum á borðið sitt hvoru megin við mig. Ég fæ mig hvergi hrært. Þetta er reikningur uppá tugi þúsunda.

"Berlín Róm!!!!!!! Hvað á að þýða að hringja til Berlínar, ha"!! og Rómar".

Hann réttir snögglega úr sér æðir um gólf kveikir í pípu og veifar höndum. Reykirnir standa í kringum höfuð hans þegar hann gekk um gólfið. Sveitungi hans var í heimsókn í dag og hafði hann sýnt honum reikninginn, sá vissi allt um símreikninga hafði meðal annars lagt símann yfir Holtavörðuheiði 1926. Sá hafði líka sagt honum að hrina svona símreikninga hefði borist kunningjum og vinum sem leigðu skólastrákum herbergi. Að skólapiltar væru úr sveit dygði bara fyrsta mánuðinn þá væri borgarmenningin búin að spilla þeim og þeir jafnvel komnir í samband við erlendar skæruliðasveitir eða páfann í Róm. Hið hataða Verkaklíðsblað frá EIK-ML kom með Mogga karlsins. Það fór ekki framhjá neinum hvernig pilt hann sat nú uppi með.

Ég átti engar varnir og gat ekki annað en starað á þennan reikning uppá morð fjár. Skáhallt yfir reikningi stendur daufum en stórum stöfum: SÝNISHORN, Póstur&Sími var að tölvuvæðast. En reikningur þessi sem hafði hlotið endurskoðun fyrrum stauramanns sem hafðist við í tjaldi á Holavörðuheiði fyrir fimmtíu árum heilt sumar varð ekki vefengdur. Eftir nokkra umhugsun stend ég upp og lofa að greiða þetta á pósthúsinu á morgunn skólastyrkurinn hefði borist í dag og mundi ég sækja hann þangað á morgunn. Upphæðin  mundi nægja uppí þetta.

Kallinn mýkist strax og vill sjálfur greiða önnur símtöl en þau sem vóru til Baader Meinhoff, RAF og Páfans. Hann hellir uppá rótsterkt kaffi og tók ekki annað í mál en að kaffið væri tekið úr sinni kaffikrús. 

Haust

Ég ligg í sófanum. Hrossaflugan í loftinu hefur ekki hreyft sig í langan tíma og mér berst samtal bræðranna sem sitja hinumegin í stofunni. Aldursmunur þeirra nemur einni kynslóð.  Þeir eru eiginlega ekki bræður, í fyrsta lagi út af aldursmun og sá yngri er pabbi minn, það er mjög hæpið að feður eigi bræður. Rökkur haustsins umlykur allt. stofan er ekki lengur lýðveldisstofa. Þegar hér var komið á tuttugustu öld var kalda lokaða lýðveldisstofan með mynd af Jóni Sigurðssyni og Hallgrími Péturssyni orðið að lúta fyrir opinni stofu með tekkhúsgögnum. Myndin af aldamótahjónunum þar sem eiginmaðurinn var afturhallandi með gríðarlegt yfirskegg og konan var á svipinn eins og hafa vakað heila vertíð stóð nú í ramma á Hansahillunni, fánastöngin út í glugga og lágmyndin af nefndum Jóni komin fram á gang. Þó var lýðveldisstofan enn í fullu gildi á bæjum eldri hjóna sem presturinn var kvalinn úr kulda tvisvar á ári.

Og bræðurnir ræða saman liðna tíð. Þeim hafði aldrei liðið illa eða verið þunnir aldrei haft neinn undir í nokkru máli aldrei gert ófarir annarra manna að fíflskaparmáli né ræddu kynferðismál. Þeir ræddu örlög fólks. Fólkið sem hafði flutt að Miðhúsum en Miðhús vóru einatt örreytiskot sem var hróflað upp af fátæku fólki milli bæja,  þess vegna "fluttu þau um haustið". Konan á Miðhúsum dó grunsamlega oft eða að hjónin misstu barn, td. úr kíghósta og þá um vorið eins og vorið væri hættulegasti tími ársins. Stundum náði Miðhúsafólkið að ná í matgrannan hreppsómaga á manntalsþingi án uppboðs sem einhverskonar sprota að atvinnurekstri en fór jafnoft handaskolum því ómaginn var hálfviti eða karlægt gamalmenni sem hreppstjórinn hafði fullyrt að gæti rakað og væri tennt í báðum gómum og því óhætt að taka það á þessu lága verði.

Hurðinni er hrundið upp og inn hleypur ein fimm ára og æpir af því að önnur á svipuðum aldri er á ettir henni og svo er strikið tekið fram. Það eru engin sérstök viðbrögð nema hrossaflugan lætur sig hverfa og vinstri fótur þess eldra stendur beint út krosslagður á þann hægri.

Það verða þó greinaskil í samræðunum og hann stendur upp horfir út um gluggann í svart haustmyrkrið og fullyrðir "að hann sé að hægja". Þessi fullyrðing er algerlega úr lausu lofti gripinn og byggir á engu öðru en samúð með fólkinu á Miðhúsum. Séu raunheimar ranglátir skal réttlætið sótt með hægum andvara í draumheima. Barnaskrækir hljóta líka ávallt að vekja bjartsýni.  Hinn yngri ýtir undir hina röngu fullyrðingu með því að gefa í skin að Hann hafi verið þannig í morgjönn að búast hefði mátt við að Hann hvessti. Sem sönnun fyrir því nefnir hann tiltekinn dag í sama mánuði fyrir fjörtíu og sex árum sem hafði byrjað með sama útliti en hægt um kvöldið og Gummi rétt náð ánum inn. Gummi hafði verið heppinn það hafði rignt svo mikið uppúr hádeginu að hann hafði ekki komið því yfir ánna fyrr en undir myrkur og hefði líklega misst lömb ef ekki hefði verið búið að reka féð innettir til í sláturhúsið.

Þetta gaf tilefni til að ræða veðrið frá þessu tiltekna kvöldi til kvöldsins í kvöld og hafði gengið á ýmsu eins og búast má við þó missti ég úr sennilega ein tuttugu ár vegna blundar sem seig á mig. Sá eldri hélt hlut hægjandi veðurhams síðustu áratuga mjög fram.

Dýfingar

Vegna hönnunarmars.

Ég geng niður Bankastræti. Kominn á móts við Stellu sé ég nokkurn hóp fyrir framan stjórnarráðið svona svipaðan á stærð og mótmælahóp þegar verið er að vísa flóttamanni úr landi. Þegar nær dregur sé ég að þetta eru eiginlega tveir hópar. Fjölmennari hópurinn eru karlar yfirgnæfandi, klæddir mittisjökkum og þykkbotna skóm. Konurnar eru klæddar flíspeysum, sumum merktum fyrirtækjum og svörtum deninbuxum. Afturámóri virtist nokkuð jöfn kynskipting í hinum hópnum og klæðnaður fjölbreyttari sterkir litir og höfuðföt. Ég ályktaði að hér væri væru bæði með og mótmæli í gangi útaf þessum vesalings flóttamanni.
Einnig vakti athygli mína að rúta eða kálfur var í bílastæði ráðherra með um tuttugu manns innanborðs.

Ég geng áfram. Þegar ég er kominn að hlið Hannesar Hafstein sé ég að búið er að afmarka reit með gulum véböndum á fjóra vegu með hliði sem veit í norður. Inni í reitnum er einhverskonar kerra eða kassi á tveim hjólum með ækiskjálkum aftur eins og á hjólbörum. Þetta tæki var um 120 cm á hæð með skál eða handlaug ofan á. Maður er virtist embættisbúinn gengur upp tröppur Stjórnarráðsins öruggum skrefum snarbeygir til hægri að þessu fyrirbæri opnar hurð dregur út fjörga lítra glerflösku hellir vökva í handlaugina og setur flöskuna inn í um skáphurðina aftur. Í sömu mund opnast mjó hurð Stjórnarráðshússins og út smýgur ráðherra menntamála og á eftir honum maður í sýslumannsbúningi með kastskeyti á höfði. Sýslumaður heldur bók að brjósti sínu í hjartastað en ráðherrann er álútur. Þeir hlægja næstum ákaft að einhverju og virðast hvorki sjá mót eða meðmælendur. Ráðherrann skottast niður neðri tröppurnar með hægri hönd í buxnavasanum og er nú eins og spurningamerki í laginu en sýslumaður gengur til vinstri að ræðupúlti sem stendur inni í véinu. 
Hann leggur bókina á púltið tekur fundarhamar innan úr púltinu slær honum við og segir að nú hefjist framkvæmd á ályktunum Þjóðmenningarráðs með aðför. Hann kynnir í nokkrum orðum Þjóðmenningaráð, það hafi verið sett á laggirnar af ríkistjórninni að tillögu hagræðingarhóps hennar og sameinist þar öll yfirstjórn menningarmála í landinu. Fullnusta á ályktunum Þjóðmenningarráðs gangi þannig, að fram sé leiddur ályktunarþoli að keytustandi þessum sem innan vébanda sé, sýslumaður lesi reifun niðurstöðu ráðsins og andliti ályktunarþola sé dyfið í keytu ekki styttri tíma en 15 sek. undir umsjón opinbers keytudýfirs Athöfnin hefjist við hamarshögg og ljúki við síðara hamarshögg. Að lokum segir hann að "gasi verði beitt" við broti á allsherjarreglu.

Hefst nú athöfnin á því að sýslumaður les upp konunafn og reifun af ályktunarorðum Þjóðmenningarráðs. Því miður náði ég ekki nafni konunnar þar sem hún byrjaði þegar að öskra er hurð rútunnar laukst upp og tveir fílefldir menn leiddu hana á milli sín upp tröppurnar og að standinum. Sýslumaður les nú af bókinni að kona þessi hafi haldið málverkasýningu og í verkum hennar verið slík mergð af andlitum að til lýta þótti ekki verði séð hvaða merkingu eða þýðingu slíkar draugamyndir eigi að tákna skuli hún dýfast keytu í 15 sek. með aðför. 
Hinn opinberi keytudýfir gefur nú merki og heljarmennin ganga með konuna að stalli. Sá sem stendur vinstra megin heldur vinstri handlegg ályktunarþola í lás fyrir aftan bak með hægri hendi sinni, sama gerir sá hægra megin nema öfugt, lausa höndin er nú lögð á hnakka þolans og hann beygður fram og ofan í skálina. Opinber keytudýfir fylgist með að andlitið sé allt á kafi í þessar 15. sekúndur. Þetta er ljóshærð kona um þrítugt hún heldur áfram að kalla ókvæðisorðum að sýslumanni og hefur í heitingum tekur svo á rás niður tröppurnar og suður Lækjargötu. Karlmaður tekur sig út úr stærri hópnum og eltir hana all nærri henni og skekur sig. Var góður rómur gerður að framgöngu hans. 
Næstur er leiddur úr langferðabifreiðinni Daði Guðbjörnsson listmálari, hann glottir mjög og hefur háðsyrði á vörum gegn ríkistjórn og þingi.
Sýslumaður tekur að lesa reifun ályktunarorð ráðsins. Kom þar fram að málverk Daða þættu ekki næg ástæða ein og sér til andlitsböðunar en þegar saman færi hegðun hans fyrir nefndinni og hitt að hann tæki fulla ábyrgð á starfi og skoðunum yngri bræða sinni þykir samlegð leiða til þess að keytudýfing sé óhjákvæmileg afleiðing þessa. Er nú Daði leiddur fram dyfið í keytuna. Ekki virtist baðið hagga fíflskaparmálum hans og ráku meðmælendur upp óp er hann gekk á brott.
Sá þriðji er hinn fjörgamli Ólafur frá Himinbjörgum alveg hvíthærður. Var honum ekið í hjólastól að tröppum og borinn í stólnum upp á flötina. Hann virtist illa áttaður þó dóttir hans fylgdi honum. Sýslumaður segir að nafni sinn skuli standa og hlýða á ályktunarorð Þjóðmenningarráðs. Hann hefur lesturinn þar sem skáldskaparferill Ólafs er rakinn, sagði að hin síðari ár hefði sigið á óþjóðlega hlið hjá Ólafi. Til rökstuðnings var hending lesin úr ljóðinu Vornótt. Þar sagði:

"Dísin sló á klettinn og vorið flæddi úr klettinum fram flötina".

Þykir þetta ganga freklega gegn þjóðsögum íslenskum og arfi þjóðarinnar og sé Ólafur rétt kominn að andlitsbaði uppúr keytu. Sýslumaður gefur merki um að Ólafur skuli nú leiddur að keytuskál. Hann var klæddur ljósgráum buxum og brúnum jakka í ullarsokkum ofan í fóðruðum bomsum sem hann dró í hverju skrefi. Dóttir hans kallaði að honum: "Pabbi þú manst að halda niður í þér andanum á meðan"! En gamli maðurinn heyrði ekkert. Þeir dyfu honum varlega í keytuna en þá missti Ólafur fónana og virtist ætla að hníga niður. Það fór kurr um hópinn og kona í rauðri kápu kallaði hvort ætlunin væri að drepa gamla manninn, maður við hlið mér var öskrað "Djöfulsins fantar"!!. 
Nokkuð feitlaginn karlmaður um fertugt með sykurtölu í munni tók nú að útskýra ókeypis að það yrði að fara eftir reglum. Ég gat ekki setið á mér að spurja hverskonar þjóð það væri sem eys listamenn sína stöðnu hlandi? Sá feitlagni skýtur nú tölunni út í kinn til að eiga liðugra um mál og heldur áfram að útskýra nauðsyn þess að gera ekki undantekningar á aðför. Hann slær svo skoltum í sundur og veltir tölunni inn í munnholið aftur. Gamli maðurinn er nú borinn á brott. Sýslumaður slær hamrinum í púltið og tilkynnir að athöfninni sé lokið og muni boðað til næstu athafnar þegar veður og ástæður leyfa tekur bækur og blöð saman og gengur til húss.    

Um vald.

Eitt af eftirsóttustu gæðum lífsins er vald og aðstaða til að beita valdi (ofbeldi). Valdi er ávallt beitt að ofan og niður. Að beita valdi framkallar sælu og mjög oft sáðfall. Sáðfall er staðfesting eða kvittun bæði til geranda og þolanda að valdi hafi verið beitt með gagnkvæmum árangri. Af því að valdi er ávallt beitt að ofan er það þrepaskipt. Í neðsta þrepi eru svokallaðir barnaníðingar sem beita valdi sínu á börn eða ósjálfbjarga. Það er misskilningur að slík valdbeiting sé alltaf bundin kynhneigð ofbeldismannsins. Þekktasta og skýrasta dæmið um slíka valdbeitingu án kynhneigðar er valdbeiting Karls Vignirs Þorsteinssonar. Valdbeiting hans endaði með sáðfalli, hann felldi ávallt sæði til fórnarlambsins sem gat verið barn þroskahamlaður eða rúmliggjandi gamalmenni. Annað dæmi um valdbeitingu sem endar með sáðfalli og er ekki er kynhneigðarbundið eru nauðganir karla á öðrum körlum í fangelsum. Nefna mætti kaup á vændi líka en það er kynhneigðarbundið ofbeldi eins og nauðganir á konum þó kynhneigðin þurfi ekki að vera grundvöllur slíkrar valdbeitingar. Það er ekki tilviljun að nauðgun taldist ekki fullframin í eldri dómaframkvæmd nema að sáðfall hefði orðið og taldist merki um alvarleika brots. Þetta er enn í fullu gildi fyrir báða aðila þó feministar hafi kosið að leggja sáðfall tímabundið til hliðar í baráttuskini en ekki af því að áhrif þess hafi dottið úr gildi að áliti þeirra.

Næsta þrep fyrir ofan eru valdbeitingarmenn sem beita neðsta þrepið valdi. Sú valdbeiting er án sáðfalls nema í tækifæristilvikum. Þessir valdbeitingarmenn eru innan og utan fangelsa. Nýleg dæmi eru árás á Litla-Hrauni á neðstaþrepsvaldsmann og tilraunir til að halda úti netsíðum þar sem annarsþrepsofbeldismenn beita neðstaþrepsofbeldismenn valdi með því að ota þeim fram með ljósmyndum og texta. Þessa tegund valdbeitingar þekkja flestir úr grunnskóla og er viðvarandi jöfn og gefur væga langvarandi sælu án sáðfalls. Mikið bræðralag og leyndarhyggja ríkir innan hvers þreps og er lítill almennur áhugi að færa sig ofar um þrep þó virðingaröð sé í hverju þrepi. Netvæðingin hefur eflt bræðralag og samskipti innan hvers þreps og alþjóðavæðs. Dreifing nektarmynda í sinn hóp sem viðkomandi náði af konu er ofbeldi sem er skref að sáðfalli bræðra hópsins. Dæmi um bræðralag í þrepi tvö eru ofbeldisklúbbar ss. Bandidos Hells-Angeles og Outlows. Þar er því eðlilegt að þeir sem beita neðsta þrepið skipulögðu ofbeldi tilheyri slíkum klúbbum eins og dæmin sanna. 

Það kemur algerlega flatt uppá ofbeldismenn ef þeim er bent á að þeir séu að beita ofbeldi, ofbeldi er ávallt beitt af ýtrustu nauðsyn eða í greiðaskini við þolanda. "Barnið bað um kynmök" (neðsta þrep). "Þetta eru aumingjar sem eiga þetta skilið", (þrep tvö um þrepabúa nr. eitt). "Við höldum útlendingum í skefjum" (mótorhjóladeild í þrepi tvö). "Ég gerði þetta fyrir hana" (lögreglumaður í Síðumúlafangelsinu 1976). Dugi þetta ekki grípur fanturinn til sagnfræðiofbeldis. "Hún var að ríða Gunna allan tímann" myndsending.

Þriðja tegundin er svo skipulögð valdbeiting í formi aðsúgs að tilveru og íverustað fórnarlambsins. Við sem eldri erum þekkjum þetta sem aðsúg að hommum, listamönnum og öðrum minnihlutahópum. Sérstaklega eru listamenn á sviði óhlutbundinnar listar útsettir fyrir slíkri valdbeitingu. Þeir sem yngri eru kannast við ofbeldi "hrunsins" þar sem aðsúgur var gerður að heimilum þolenda með mikilli sælu án sáðfalls, td. skrifaði blaðakona á DV sem tók þátt í valdbeitingunni hvílíkt sæluástand fylgdi slíku ofbeldi. 

Fjórða tegund sáðfallsvaldbeitingar er á vegum hins opinbera. Íslendingar hafa aðeins tvö þekkt tilvik af slíkri valdbeitingu, 1976 í Síðumúlafangelsinu og svo gegn mótmælaendum Kárahnjúkavirkjunar. Það er dæmi um kunnáttuleysi hins opinbera í sáðfallsvaldbeitingu að ríkislögreglustjóri varð að fá erlendan sérfræðing á leigu til til að beita þessu valdi. Þá er ótalið það sáðfallsofbeldi sem beitt er með frábærum árangri í hernaði.

Valbeiting er einföld skjótvirk og árangursrík. Áhrifin sem hún hefur eru lík á geranda og þiggjanda/þolanda. Aðeins magn valbeitingar hefur þýðingu um lengd áhrifa en ekki gerð. Gerandi finnur sælukennd sem eru mun skemmri en langvarandi áhrif sem þolandi þarf oft að búa við alla æfi.

Er þá sáðfall ávallt ofbeldi? Síður en svo. Sáðfall er líka tjáning eða speglun á ofbeldi ef sá sem sæðið er fellt til er þiggjandi. Við sjáum sama munstur hjá öðrum hóminíðum og sömu speglun líka. Hunda og kattardýr beita aftur á móti þvagi til að merkja valdmörk sín.    

 

ES: Þessi grein fæst hvergi birt í þeim miðlum sem telja sig berjast gegn ofbeldi. 

Æskulok

Ég geng út úr sláturhúsinu og legg aftur hurðina í síðasta skiptið, það er hvassviðri, rigning og orðið skuggsýnt. Sumarið er búið stelpurnar sem stóðu á horninu og hlógu við mér eru farnar eitthvert og nú er sláturstíðin búin, löngu búin reyndar ég fékk bara vinnu við að raða í frystiklefanum í fáeina daga. Regnið birtist í geisla flóðljósanna úr mastrinu á bryggjunni, það fýkur af þökum og talsverður sjógangur. Ég geng framhjá beitningaskúrunum og þaðan út á Hafnarstræti. Djöfull er hann hvass. Samt átti ég alveg eins von á að Stullebba væri í gættinni, en þar er allt lokað. Var það ekki í gær eða fyrragær sem Stullebba kallaði á eftir mér úr gættinni að hann gæti ekki séð að sviðin rykju út í Kauffulaðinu þó verðið hefði lækkað á þeim daginn þar áður. Annars þóttu fullyrðingar Stullebba jafnan hæpnar, hann gerði líka engar tilraunir til að færa mikil rök með þeim eða ávarpa fólk eftir stöðu og stétt. Hann bætir í rokið og rigninguna svo ég snarast í innskotið við Kauffulaðsinnganginn. Það eru tvö svona dyrainnskot innibyggð í Kauffulaðshúsið og settu Flateyri á stall með nútímaborgum, engin borg er nútímaborg nema fyrir sona innskot. Ég lít til fjalla, það er einhverskonar söknuður í mér ég finn að hann leggst í herðarnar, það er hvítt í fjallatoppinn og nú finn ég að ekki bara sumarið og sláturstíðin er búin heldur er æska mín er líka. Það sem var verður ekki aftur, aldrei, aldrei að eilífu.

Ég lýt höfði örskamma stund og þegar ég lít upp holdgast ungur maður sem leiftur og gengur inn í skotið.

"Hvern djöfulinn ert að gera hér!" spyr hann.

"Ha! ég er bara að labba heim".

Þótt hann sé bara ári eldri en ég er þessi ungi maður löngu orðinn einn sérstakasti kvistur staðarins. Hann leggur gríðarlega upp úr trausti heiðaleika og vinarböndum. Hefði hann komist á svið á Old vic í London eða Brodway í NY með einræður sínar hefði hann ekki bara hann orðið heimsfrægur, heldur Flateyri líka ekki síður en Liverpool. Hann tekur nú upp sígarettupakka bíður mér og fer að reyna að kveikja í sígarettunni hjá mér. Hann bölvar rokinu í sand og ösku gerir hlé á þeirri sjálfsögðu kurteisi að kveikja fyrst í sígarettu þiggjandans smeygir jakkanum yfir höfuð og kveikir í sinni sígarettu undir jakkanum og réttir mér hana undir eins og ég nota glóðina til að kveikja í minni sem hann gaf mér. Við tökum nokkra smóka þegar hann þrífur úr vasa sér kókflösku og réttir mér. Mér finnst kókið í daufara lagi á litinn en því sterkara á bragðið. Hann fær sér líka vænan sopa af flöskunni réttir mér hana aftur tekur síðan undir sig stökk út á stéttina steytir hnefa áveðurs og fer allhátt með langa þulu gegn veðrinu. Það snarlægði og stytti upp. Ég fæ mér annan sopa rétti honum flöskuna og hann þrífur í öxlina á mér hristir mig eins og hríslu og afholdgast jafn skjótt og hann holdgaðist. Ég ákveð að nota gjörningalognið og held á.

Ég beygi inn sundið hjá Kauffulaðinu og er kominn hálfa leið yfir þegar ég mæti henni. Við stoppum. Hún horfir á mig í rigningunni með hendurnar upp í ermarmunum, það eru dropar í hárendumunum. Ég sé í augum hennar að það er líka allt búið hjá henni. Hún segir ekki neitt en horfir í opið hálsmálið á mér gengur inn í vé mitt og leggur enni sitt á berann án þess að láta hendur sínar úr ermunum. Ég tek laust um herðar hennar og bak. Það er þögn án frekari þrýstings Hún snýr höfði til vinstri og segir :

"Af hverju vilt þú ekki vera með mér" ?

"Ég veit það ekki" seg ég.

Þögn.

Hún horfir upp til mín og segir:

"Þú ert svo fallegur maður".

"Maður" seg ég, "ég er ekki maður"

"Heldur hvað"?

"Ég veidaggi"

"Ertu kanski hrútur"?

"Nei þá væri skrokkurinn af mér í frystiklefanum". Það losnar um spennuna við þessa líkingu og það kemur vindhviða.

"Það er vínlykt af þér varst að drekka"?
"Ja, ég fékk einn snafs hjá Danna áðan"

Ég losa takið og hún stígur úr véböndum mínum á ská afturábak. Segist þurfa að fara. Það var engu líkara en hér hefðu hittst tvö gamalmenni án vissrar framtíðar og konan hefði heilsað Jóni sem Guðmundi og hann Sigríði sem Hönnu.

Ég geng áfram inn á Grundarstíg. Palli Ásgeirs ekur onettir á Rússanum. Gatan er þannig að eitt hjól Rússans er oní polli annað að fara niður í poll þriðja er að fara upp úr polli og fjórða á tæpu hafti milli polla. Svei mér þá ég held að Palli geri ekkert annað en að aka Grundarstíg fram og til baka allan sólahringinn. Ég man ekki eftir að hafa verið þar staddur nema sjá Palla. En hann hlýtur að hafa tekið hlé fyrir átta árum þegar hann kom að Brekku, og þá var Gerða með honum. Þau sátu við eldhúsborðið þáðu kaffi og sögðu fréttir. Þau sögðu frétt af bílveltu og mamma spurði um slys á fólki. Gerða svaraði: "Það kramdist víst mikið" og lagði nokkuð í essin. Bílslys urðu þannig á þessum tíma að bílar óku útaf og ultu, um árekstra var ekki að ræða þar sem fleiri en einn þarf í árekstur. Reglan var sú þegar gagnkynhneigð hjón sögðu frá bílveltu sagði konan frá slysum á fólki eftir að maður hennar hafði greint frá fjölda velta, staðsetningu, ástæðu, skemmd á bifreið og möguleikum á viðgerð. Væri greint frá útafakstri við sveitafólk fylgdi með hvort skemmdir hefðu orðið á girðingum og hvort fé hefði fælst eða skaðast. Ástæður slyss vóru oftast raktar til þess að annað hvort hafði bifreiðastjóri stigið á bensíngjöf í staðin fyrir bremsu eða runnið af bremsu yfir á bensíngjöf, vóru aðrar slysarannsóknir þar með óþarfar. Bílvelta gat verið tímabær frétta og umræðuefni í heilan mánuð frá veltu í nærsveitum Flateyrar.

Vindurinn leikur fyrir ofan húsin og ég staldra framan við Samkomuhúsið. Fyrir eyrum mér óma graðöskur og píkuskrækirnir fá sjómannadeginum áður. Ekki óraði mig fyrir þegar ég rak upp öskrið á sjómannadagsballinu í vor að mér yrði svona innanbrjósts að hausti. Rautt húsið bara stendur án þess að segja nokkurn skapaðan hlut og kannaðist ekki við mig eða hið fyrra. En mér finnst ég ekki getað haldið á nema spyrja um barnaskemmtunina fyrir tólf árum þegar ég kom gangandi alla leið frá Sandi. En húsið man ekkert og horfir framhjá augliti mínu eins og afkróuð kona. Í samkomuhús koma fleiri og gerist fleira en eitt hús getur munað þó á litlum stað sé.

Sjórinn frussar yfir Kambinn og ég geng inn í kjallarann hjá afa og ömmu. Afi gengur um gólf. Ég horfi á þennan gamla mann sem búin er að lifa þá framtíð sem ég kvíði, mér finnst hann hafa rýrnað, bara í dag. Þó er þetta sami afinn og skellti mér á leggjarbragði fyrir síðustu jól með þeim orðum að það væru bara aumingjar sem væru óviðbúnir. Það er sú glettni og fjör í augunum á afa sem entist til hinsta dags. Hann lætur nægja að slá mig eitt högg í öxlina og segir: "Var það sárt félagi"? Þessi spurning var sprottin frá mági hans sem felldi afa í glímu og afi rófubrotnaði. "Það stóð einhver djöfullinn upp úr svellinu". Ég heiti eftir þessu ömmubróður mínum því engir bátar fórust í kringum fæðingu mína svo það varð að skýra eftir landdauðum manni, hann bara dó að hætti skrifstofumanna ekki sjötugur. Ég tók líka við áflogasessi þessa látna frænda míns gegn afa strax og ég stóð út úr hnefa.

Amma hafði skroppið upp til að horfa á sjónvarpið svo okkur var frjálst að nefna myrkrahöfðingjann og skeyta nafni hans og heimkinni við menn og málefni líðandi stundar.

Amma kemur ofan staðnæmist fyrir framan mig setur sig í stellingu og segir: "Nær á sú kýr að bera, sem fær, þá lömb eru rekin á fjall"? Hún breytir um rödd og stellingu og svarar: "Ooo! Helvískur". Það var nokkuð greinilegt að Steinaldarmennirnir höfðu verið á dagskrá sjónvarps. Gengur síðan til eldhúss og mælir: "Viltu nokkuð eiga mig Guðrún mín"? Hún svarar þessari spurningu líka með þriðju röddinni: "Þhöö! Farðu aftur til þeirra sem sendu þig". Amma hlær að þessum nítjándualdar Lokinhamrabröndurum í fimmtánhundruðsextíuogfjórða skiptið snýr sér svo við og er þá orðin Jón hreppstjóri og segir (fer í í karakter eins og leikhúsfólk segir): "Vertu bara rólegur vinur...........ééé....ég er sko yfirvaldið" (hún bendir á embættishúfuna) "veeeertu bara rólegur" (bendir aftur á embættishúfuna).
Þessi brandari er afturámóti orðin til eftir að fullveldi Íslands varð að veruleika.

Jeg og útlenda konan.

Hægrimenn sáu á könnunum að ég var að fá meira fylgi en Skuldfærsluflokkurinn og töluðu um klofningsframboð. Reyndar vóru það aðstoðarmenn mínir sem sáu um alla innskráningu og aðra snúninga fyrir mig.
Þegar ég varð þess var ákvað ég að fara norður á Akureyri á flokksrútunni með félaganna. Ég varð að fara í gegn um Skallaborg landspildu nálægt landnámi Skallagríms. Þar var ölstofa, ég var vegmóður og settist þar niður við útiborð. Þetta var um hádegisbil. Kona nokkur luraleg kom og fór að taka af borðum og þurrka af, ég sá að hún var með mjóan gullhring á vinstri baugfingri og tvo eða þrjá á þeim hægri.
"Færðu mér einn kaldann" . En aðstoðarmenn mínir skruppu frá til að hengja upp auglýsingar með bílstjóranum.
„Hverju sætir að þú, sem ert stjórnmálamaður, biður mig um að drekka, útlenda konu?"
(En stjórnmálamenn hafa ekki samneyti við útlendinga því þeir hafa ekki atkvæðisrétt)
Ég svaraði henni: „Ef þú þekktir gjöf flokks míns og vissir hver sá er sem segir við þig: "Færðu mér einn kaldann", þá mundir þú biðja hann og hann gæfi þér upp skuldir þínar."
Hún segir við mig: „Herra, þú hefur enga kollu að drekka úr og bjórinn kostar. Hvernig ætlar þú að fella niður skuldir útlendinga? Ertu meiri en Skallagrímur landnámsmaður okkar sem gaf okkur landið og bjó hér sjálfur og synir hans og fénaður?"
Ég svaraði: „Hvern sem drekkur þitt öl mun aftur þyrsta en hver sem fær skuldaniðurfellingu mun aldrei þurfa að vinna að eilífu. Því skuldin, sem ég gef honum eftir, verður að sjóði og hann mun lifa af vöxtunum.."
Þá segir konan við mig: „Heyrðu, gef mér þessa skuldaeftirgjöf svo ég þurfi ekki að fara hingað að vinna."
Ég segir við hana: „Farðu, kallaðu á manninn þinn og komdu síðan hingað."
Konan svaraði: „Ég á engan mann."
Jeg segi við hana: „Rétt er það að þú eigir engan mann því þú hefur átt amk þrjá menn. Þetta sagðir þú satt".
Konan segir við mig: "Ert þú spámaður eða hvað, við fluttum hingað fyrir tuttugu árum og steyptum okkur í skuldir og nú er sagt að upp sé komin flokkur í Reykjavík sem ætlar að gefa okkur eftir skuldirnar ef við sækjum um það fyrir sunnan en ekki hér á pósthúsinu."
Jeg segi við hana: „Trú þú mér, kona. Sú stund kemur að þið munuð hvorki sækja um skuldaniðurfellingu á pósthúsinu hér eða fyrir sunnan. Þið biðjið um það sem þið þekkið ekki. Við biðjum það sem við þekkjum því hjálpræðið kemur að sunnan. En sú stund kemur, já, hún er nú komin, er hinir sönnu kjósendur munu fá skuldaniðurfellingu. Flokkurinn leitar slíkra skuldara. Flokkurinn er sannur og þeir sem kjósa hann munu fá skuldaniðurfellingu"
Konan segir við mig: „Ég veit að Foringinn kemur - það er Kristján. Þegar hann kemur mun hann kunngjöra okkur allt."
Ég segir við hana: „Ég er hann, ég sem við þig tala."
Í sama bili komu aðstoðarmenn mínir og bílstjórinn og furðuðu sig á því að ég var að tala við konu. Þó sagði enginn: „Hvað viltu?" eða: „Hvað ertu að tala við hana?"
Nú skildi konan eftir borðtusku sína, fór inn um staðinn og sagði við menn: „Komið og sjáið mann er sagði mér allt sem ég hef gert. Skyldi hann vera Kristján?"
Og eftir nokkra stund vóru allir útlendingarnir á staðnum komnir fyrir framan ölstofuna.
Bílstjórinn spurði mig "Ætlar þú ekki að fá þér að éta maður"?
Jeg svara: "„Ég hef mat að eta sem þið vitið ekki um."
Þá sögðu aðstoðarmennirnir sín á milli: „Skyldi einhver hafa fært honum að éta?"
Jeg var orðinn nokkuð ör út af öllu fólkinu sem komið var á staðinn og segi við þá: "Minn matur er að fella skuldir fólksins niður. Segið þið ekki: Enn eru fjórir mánuðir, þá koma kosningar? Ég segi ykkur (og beindi máli mínu til fólksins): "Lítið upp og sjáið þrotabú bankana, uppgjörin eru tilbúin og fullþroskuð. Sá sem tekur gróða bankana tekur þegar laun. Hér sannast orðtakið: Einn fær lánað og annar upp borgar. Ég sendi ykkur að skera upp það sem þið hafið ekki unnið við. Aðrir hafa erfiðað en þið njótið erfiðis þeirra."

Margir bæjarbúar úr þessum stað vildu kjósa mig vegna orða konunnar sem vitnaði um það að ég hefði sagt henni allt sem hún hafði gert. Þegar því útlendingarnir komu til mín báðu þeir mig að staldra við hjá sér. Var ég þar um kyrrt tvo daga.

Eftir þessa tvo daga fór jeg þaðan til Akureyrar. En jeg hef sjálfur alltaf sagt að spámaður væri ekki metinn í föðurlandi sínu. Þegar ég kom nú til Akureyrar tóku Akureyringar mér vel.

Bergstaðastræti 22.

Það er urmull af einkennilegu fólki sem byggir Þingholtin það reyndi ég þegar ég vegna andlegs heilsuleysis gerði upp steinbæinn Miðgrund á árunum 2008 og 2010. (grundvöllur minjavörslu er andlegt heilsuleysi ef ekki bein geðveiki nægir að vísa á Laugaveg 4-6 því til stuðnings).

Kona ein rúmur meter á hæð í kálfasíðri kápu með slæðu rækilega bundna undir kverk kom stundum og sagði farir sínar ekki sléttar. Ég var að hreinsa grjót uppúr drenskurði við austurenda hússins þegar hún birtist og hóf upp mál sitt. Ástæður hennar lutu einkum að leigjendunum á neðri hæðinni. Lét hún dæluna ganga meðan ég hreinsaði skurðinn til vesturs. Hún fylgdi með girðingunni í vestur og hélt báðum höndum um grindverkið eins og vanur ræðumaður meðan hún fylgdi mér með með hliðarspori án þess að gera hlé á málflutningi. Leigjendurnir fóru mjög halloka í málinu vegna útivistar og með öllu óvíst að þeim hafi verið birt stefna í málinu. Hún talaði á loftrestum og dó mál hennar út þegar lof þraut. Þegar við kómum að vesturhorni hússins greip ég um allstóran stein og hóf hann upp. Hún mælti: "Þau eru með hass" ! Hún mælti orðið hass þannig fram að hún skellti neðri kjálka saman við þann efri skúffaði mjög og blés s-hljóðinu upp á milli tannanna. Hún lét svo hægri hönd lausa af grindverkinu snérist á hæl og gekk vestur Bergstaðastræti. Ég stóð sem steinrunninn með steininn í fanginu. Ég henti steininum frá mér strauk mér um enni og gekk vesturfyrir hús. Þegar þangað kom stóð litlu stærri kona þar með gleraugu rauðhærð og hárið klippt í móikanakamb. Út um viðbyggingartóftina smó í þessu fjörgamall maður og horfði þannig við mér til hliðar úteygum augum eins og ég grunaði hann um morð, en ég grunaði hann alls ekki um neitt. Konan segist vera að hirða flöskur spýtur og annað smálegt sem ég mætti missa. Ég sé ekki betur en kona þessi sé þjóðfrægur rithöfundur. Hún á líka í vandræðum með manninn á neðrihæðinni en skilur ekkert í því að ég skuli gruna hann um drykkju á hassi. Hún segist alls ekki skipta sér af fólki sem sé með hass. Svo leiðir hún hjólið á brott eftir stutt samtal.
Upp Bjargarstíg gengur virðuleg kona með hund í bandi, hún er blind. Ég heilsa og hún þekkir mína rödd. Það er af henni að frétta að hinn tíkin sé veik heima og sé óvíst með framhaldið.
Þar sem ég hef alltaf haft vonir tengdar stjórnmálum og kosningar framundan bíð ég henni arminn og segist ganga með henni yfir Bergstaðastrætið það séu menn sem aki um göturnar sem alls ekki eigi að hafa ökuleyfi. Við göngum af stað og þá man hún eftir að hún ætlaði að kaupa fisk fyrir veiku tíkina svo við höldum á upp á Týsgötu og svo heim á 21b. Því miður vóru ljósmyndarar blaðanna fjarri enda þótti ég ekki framboðstækur í stað þess krafði ég borgarráð um að þurrka mig útaf kjörskrá.

Það leið ekki á löngu áður en ég greip öldunginn aftur og enn ætlar hann að smjúga með flóttasvip. Ég bíð góðan dag og tekur hann undir og stansar. Við skiptumst á almæltum tíðindum. Hann snéri ávallt vinstri hlið að mér og hafði hendur í lás fyrir aftan bak. Hann spyr mig um uppruna og segist ég vera að vestan og hafi verið síðast að vinna á Bolafjalli sem sér niður í Skálavík þaðan sem HKL hafi riðið yfir skarðið fyrir áttatíu árum.
"Já" segir hann "ég var með þeim". Mér varð við eins og manni sem er heilsað og viðkomandi kynnir sig sem Napoleon Bonaparte. Ég hef þá reglu að séu menn ekki einhamir þá fylgi ég þeim í hamskiptum þeirra svo ég spurði einskis.
Við færðumst eitt skref við hverja setningu og stóðum fyrr en varir inn á gólfi hjá fínni frú sem var að gera upp Hannesarhús konan sú var á háhæluðum skóm og í rauðum kjól. Hann ansaði því í öngu og lét vinstri hlið vita að henni í fússi. Við göngum niður Bjargarstíg og vestur Miðstræti. Hann er þegar tekinn að mýkjast. Þessi maður vissi bókstaflega alla hluti um Þingholtin hvort það var grjótnám fyrir byggingu Alþingishússins eða bifreiðaeign manna fyrir fimmtíu árum.
"Við bjuggum hér eftir að við komum frá Ísafirði" sagði hann og benti "pabbi var læknir þar"
"Hvað hét hann"?
"Hann hét Vilmundur Jónsson"
"Landlæknir"?
"Já, það er ljótur þessi gafl, það er mikið af ljótum göflum hér".
(Já Vilmundur landlæknir hann var með HKL í Skálavík hvað er þessi maður eiginlega gamall?)

Tvær konur ganga upp Bjargarstíg, þetta eru húsafriðunarkonur og miðað við ölvun var önnur þeirra á alltof háum skóm. Hún hrópar að mér að ég sé ógeðslegur maður að hún ætli að drepa mig og hún ætli að kæra mig. Skórinn skælist stöðugt undir fótinn svo hún verður að linna hótunum þangað til næst. Þær halda á og sú sem var meiri húsafriðunarkona sendir mér tóninn um að þessu máli sé ekki lokið. Stuttu seinna gengur hálfníræði togarasjómaðurinn framhjá með norsku konuna sína þetta er mjög fín kona og hann er mjög hreykinn af þessari konu. Konan fer öll í hnút þegar ég hvísla að ganla manninum hvernig hann hefði náð sér í svona fína konu á undan öllum nossurunum og hann hvíslar hamingju sinni í eyrað á mér. Sú norska þýfgar hann mjög um hvað hann hafi sagt mér þegar þau ganga rólega burtu.
Þetta eru bara nokkrir borgarar sem búa og lifa í Þingholtunum. Ég skil ekkert í því að þó miklu fleiri menn búi á Skúlagötunni í háhýsunum þar hefur mér aldrei verið heilsað á þeim stað.