Um vald.

Eitt af eftirsóttustu gæðum lífsins er vald og aðstaða til að beita valdi (ofbeldi). Valdi er ávallt beitt að ofan og niður. Að beita valdi framkallar sælu og mjög oft sáðfall. Sáðfall er staðfesting eða kvittun bæði til geranda og þolanda að valdi hafi verið beitt með gagnkvæmum árangri. Af því að valdi er ávallt beitt að ofan er það þrepaskipt. Í neðsta þrepi eru svokallaðir barnaníðingar sem beita valdi sínu á börn eða ósjálfbjarga. Það er misskilningur að slík valdbeiting sé alltaf bundin kynhneigð ofbeldismannsins. Þekktasta og skýrasta dæmið um slíka valdbeitingu án kynhneigðar er valdbeiting Karls Vignirs Þorsteinssonar. Valdbeiting hans endaði með sáðfalli, hann felldi ávallt sæði til fórnarlambsins sem gat verið barn þroskahamlaður eða rúmliggjandi gamalmenni. Annað dæmi um valdbeitingu sem endar með sáðfalli og er ekki er kynhneigðarbundið eru nauðganir karla á öðrum körlum í fangelsum. Nefna mætti kaup á vændi líka en það er kynhneigðarbundið ofbeldi eins og nauðganir á konum þó kynhneigðin þurfi ekki að vera grundvöllur slíkrar valdbeitingar. Það er ekki tilviljun að nauðgun taldist ekki fullframin í eldri dómaframkvæmd nema að sáðfall hefði orðið og taldist merki um alvarleika brots. Þetta er enn í fullu gildi fyrir báða aðila þó feministar hafi kosið að leggja sáðfall tímabundið til hliðar í baráttuskini en ekki af því að áhrif þess hafi dottið úr gildi að áliti þeirra.

Næsta þrep fyrir ofan eru valdbeitingarmenn sem beita neðsta þrepið valdi. Sú valdbeiting er án sáðfalls nema í tækifæristilvikum. Þessir valdbeitingarmenn eru innan og utan fangelsa. Nýleg dæmi eru árás á Litla-Hrauni á neðstaþrepsvaldsmann og tilraunir til að halda úti netsíðum þar sem annarsþrepsofbeldismenn beita neðstaþrepsofbeldismenn valdi með því að ota þeim fram með ljósmyndum og texta. Þessa tegund valdbeitingar þekkja flestir úr grunnskóla og er viðvarandi jöfn og gefur væga langvarandi sælu án sáðfalls. Mikið bræðralag og leyndarhyggja ríkir innan hvers þreps og er lítill almennur áhugi að færa sig ofar um þrep þó virðingaröð sé í hverju þrepi. Netvæðingin hefur eflt bræðralag og samskipti innan hvers þreps og alþjóðavæðs. Dreifing nektarmynda í sinn hóp sem viðkomandi náði af konu er ofbeldi sem er skref að sáðfalli bræðra hópsins. Dæmi um bræðralag í þrepi tvö eru ofbeldisklúbbar ss. Bandidos Hells-Angeles og Outlows. Þar er því eðlilegt að þeir sem beita neðsta þrepið skipulögðu ofbeldi tilheyri slíkum klúbbum eins og dæmin sanna. 

Það kemur algerlega flatt uppá ofbeldismenn ef þeim er bent á að þeir séu að beita ofbeldi, ofbeldi er ávallt beitt af ýtrustu nauðsyn eða í greiðaskini við þolanda. "Barnið bað um kynmök" (neðsta þrep). "Þetta eru aumingjar sem eiga þetta skilið", (þrep tvö um þrepabúa nr. eitt). "Við höldum útlendingum í skefjum" (mótorhjóladeild í þrepi tvö). "Ég gerði þetta fyrir hana" (lögreglumaður í Síðumúlafangelsinu 1976). Dugi þetta ekki grípur fanturinn til sagnfræðiofbeldis. "Hún var að ríða Gunna allan tímann" myndsending.

Þriðja tegundin er svo skipulögð valdbeiting í formi aðsúgs að tilveru og íverustað fórnarlambsins. Við sem eldri erum þekkjum þetta sem aðsúg að hommum, listamönnum og öðrum minnihlutahópum. Sérstaklega eru listamenn á sviði óhlutbundinnar listar útsettir fyrir slíkri valdbeitingu. Þeir sem yngri eru kannast við ofbeldi "hrunsins" þar sem aðsúgur var gerður að heimilum þolenda með mikilli sælu án sáðfalls, td. skrifaði blaðakona á DV sem tók þátt í valdbeitingunni hvílíkt sæluástand fylgdi slíku ofbeldi. 

Fjórða tegund sáðfallsvaldbeitingar er á vegum hins opinbera. Íslendingar hafa aðeins tvö þekkt tilvik af slíkri valdbeitingu, 1976 í Síðumúlafangelsinu og svo gegn mótmælaendum Kárahnjúkavirkjunar. Það er dæmi um kunnáttuleysi hins opinbera í sáðfallsvaldbeitingu að ríkislögreglustjóri varð að fá erlendan sérfræðing á leigu til til að beita þessu valdi. Þá er ótalið það sáðfallsofbeldi sem beitt er með frábærum árangri í hernaði.

Valbeiting er einföld skjótvirk og árangursrík. Áhrifin sem hún hefur eru lík á geranda og þiggjanda/þolanda. Aðeins magn valbeitingar hefur þýðingu um lengd áhrifa en ekki gerð. Gerandi finnur sælukennd sem eru mun skemmri en langvarandi áhrif sem þolandi þarf oft að búa við alla æfi.

Er þá sáðfall ávallt ofbeldi? Síður en svo. Sáðfall er líka tjáning eða speglun á ofbeldi ef sá sem sæðið er fellt til er þiggjandi. Við sjáum sama munstur hjá öðrum hóminíðum og sömu speglun líka. Hunda og kattardýr beita aftur á móti þvagi til að merkja valdmörk sín.    

 

ES: Þessi grein fæst hvergi birt í þeim miðlum sem telja sig berjast gegn ofbeldi.